İrfandan Birkaç Damla - 3- / İyiliğin şerrinden sakın! / Ahmet Hakan ÇAKICI

İyiliğin, şerrinden sakın!

Yüksek ve ahşap olan bahçe kapısından içeri adımını atması ile ziyaretçiyi, zarif mezar taşları ile Dergâhın haziresi karşılıyor. Adeta “buranın bekçisi ve asıl sahipleri biziz” diyerek, içeri buyur ediyorlar gelenleri. Dergâhın geçmişteki hizmetkârlarının yani meşayıhının ve aile efradının metfun olduğu hazire, selamlık ile karşı karşıya. Aradaki dar koridoru geçerek Dergâha erişiyorsunuz.

Dergâh, 260 senelik dokunulmamış yapısı ile insanı vakitten adeta koparıp, bir başka zamana, saygıya ve hürmete davet ediyor. Dergâha girişte hemen sağ tarafta misafirlerin ağırlandığı oda var. Odaya buyur ediliyoruz. Duvarlar, değerlerini takdir etmekten aciz olduğumuz hat levhalar ile dolu.

Kapının hemen üstünde bir levha gözüme ilişiyor. “Belli ki, ev sahibi bu levhayı sık sık hatırlamak, hep hatırında tutmak istemiş” diye düşünüyorum. Kırık dökük Osmanlıcamla metni çözmeye çalışıyorum. Yok, Osmanlıca değil, Arapça bu: اتق شر من أحسنت إليه “İtteki şerra men ahsente ileyh” (İyilik ettiğinin şerrinden sakın).

Önünde dikiliyorum. Bazen Arap atasözü bazen hadis diye duyduğum bu sözün, nedense burada karşıma çıkmış olmasından huzursuz oluyorum. Bana sanki “iyilik yapma, yaparsan başına bela gelir, nankörlükten başka bişi görmezsin” diyen ve insanı, iyiliğe karşı soğutan bir sözmüş gibi geliyor. O sırada, ev sahibi giriyor odaya ve benim dikkatle tabloyu seyrettiğimi görünce “İyiliği kendi namına mı yaptın yoksa HAK namına mı? Eğer kendi namına yaptı isen, canın sıkılır üzülürsün, zira insan nankördür” diye ihtar buyuruyor Nebiyyi Muhterem efendimiz. HAK namına yapmışsan canın sıkılmaz. Endişe etme. O yüzden iyilik yaparken kendini kontrol et, HAK namına olduğundan emin ol ki bela bulmayasın” diye açıklama yapıyor.

Sohbetin konusu belli olmuştu. Dar odada herkes bir yerlere ilişiyor. Aklımda kalanları, biraz da Şemseddin Yeşil Efendiden harman ederek, kendi kelimelerimle ifade etmeye çalışayım:

“Farz edin ki, sizin için Hak vaki oldu ve cesediniz kabre verilip Ahiret’e intikal eylediniz. Hep orada olan ama Güneşin ışığı nedeniyle görülemeyen, ancak Güneşin batması ile fark edilen yıldızlar gibi; hayatın ışığı sönünce meleklerin, hurilerin, zebanilerin artık görülebilir olduğunu, ortaya çıktıklarını düşünün. Bir taraftan Cennetin mis kokusu gelirken bir taraftan da Cehennemin korkunç “Daha yok mu?” homurtuları geliyor. O anın dehşeti içinde insanın en kıymetlisi ne olur? Malı mülkü, dairesi, arabası, çoluğu, çocuğu mu? Bunların tamamının hiçbir işe yaramadığı o anda belli olmuştur. Geride sadece Allah için yapılmış ameller kalır. Onlar öyle değerli, öyle değerli olurlar ki, yeryüzünün tüm hazinelerini verseniz, o an hiç kimse Allah için yaptığı iyiliklerden bir dirhemini bile kimseye vermez.

Peki, -biz şu anda kıymetini ve önemini yeterince takdir edemiyor olsak bile- böylesine kıymetli bir mülkün kontrolü, sağlaması yapılmadan hesaba kaydedilmesi mümkün mü? Yok, olmaz öyle şey! Ya “Allah Rızası” için demiş ve kendi menfaati için, gösteriş için, mihnet altında bırakmak için, ‘bugün ben sana, yarın sen bana’ için yapmış ve Allah’a izafe etmişsek iyiliği? -İşin doğrusu, insanların çoğu iyiliği Allah için deyip kendi menfaatleri için yaparlar.-

O halde, kişi “Allah için”, “Allah rızası için”, “Hayır için” yaptım diye bir iddiada bulunmuşsa, bu iddiasını ispatlaması gerekir. Çünkü iddia, ispat ister.

Bu işin ispatı ya da kontrolü o kişiden iyilik yapana bir sıkıntı, bir musibet döndürülmesidir. İyilik yapılana bir sebep bulunur; bir bela olur, bir imtihan olur ve iyilik yapanın önüne çıkarılır. Biz görmeyiz ama “iyilik yapılanın” ardında ellerinde not kâğıdı ile iki melek dikilir. Kişi “ben sana şunu yaptım bunu yaptım, nankör” falan dedi mi, “Çiz üzerini” der melek; “İyiliği Allah için yapmış olsaydı, karşılığını Allah’tan isterdi. Bunun başına kakmaz, bundan bir şey beklemezdi. Madem bundan bekliyor, demek ki, bu herif, bir malı aynı anda iki kişiye satmaya kalkan üçkâğıtçı sahtekârın teki. “Allah için” deyip Allah’tan ödül almaya çalışırken, diğer taraftan da “Ben, sana yaptım” diyerek bu heriften tahsilat yapmaya kalkıyor.”

Ancak burada bir başka konu daha var: Herkesçe bilinen meşhur hadiste buyurulan “İnsanın damarlarında, siyah bir taşın üzerindeki, siyah bir karıncadan daha sessiz gezen gizli şirkin” bir yüzü de burasıdır. Sen, Hak namına bir şey yaptığını iddia edersin, fakat herkesten gizlediğin ayrı bir maksadın olur. Hatta bazen, herkesten gizlediğin gibi kendinden bile gizlersin."

- Efendim, iyilik yapılandan gelen beladan nasıl sakınacağız? Hiç mi iyilik yapamayacağız?

- Yok, öyle değil, elbette yapacağız.

Sakınmanın iki yolu vardır. Birincisi iyilik yaptığını, iyilik yaptığına haber etmeyeceksin. Dolayısı ile kontrol edilebilecek bişi olmayacak. Mesela, -hepimizin malumudur, çok anlatılırdı eskilerde- zimem defteri var. Borç defteri yani. Gidilir, kenar köşede bir bilinmeyen bakkal bulunur. Zimem defterinden rastgele 3-5 sayfa koparılır. Bakkal sahibine toplattırılır. Çıkan rakam Allah rızası namına ödenir. Ne borcu ödeyen belli olur, ne de kimin borcunun ödendiği. Dolayısı ile minnet de ortaya çıkmaz, iyilik yapılan da. Böylece kötülüğün döneceği bir makam da olmaz.

İkinci yol da iyiliğin altına girmektir. Yine malumunuzdur eskiden Ramazanlarda camiden milleti toplayıp eve iftar yapmaya getirirlermiş. Yemekten sonra kapıdan çıkarlarken, “siz geldiniz 10 rızıkla; 1’ini yediniz, 9’unu bize bıraktınız, çok teşekkür ederiz. Hanemizi bereketlendirdiniz, zenginleştirdiniz” denir, hatta gidenin cebine harçlık konurmuş. İyiliği yapan ev sahibidir ancak öyle bir takdim ediyor ki, karşıdaki, kendisinin iyilik yaptığını sanıyor. Bu da bir yöntemdir.

Yani, ya bildirmeyeceksin ya da öyle bir bildireceksin ki, sanki o, iyilik yapmış gibi olacak.

Kafamı şöyle bir kaldırıp, gözlerimi duvarlardaki tablolarda dolandırdım.
Daha okunacak bir sürü levha var.

Ahmet H. Çakıcı

Cemaziyelahir / 1443